września 28, 2021
O powstawaniu Biblioteki Watykańskiej
Najstarszą księgą w mojej biblioteczce jest „RZYM PAPIEŻY”, wydany w Warszawie w 1896, przez Wydawnictwo "Tygodnika Ilustrowanego". To bogato ilustrowany zbiór z niezliczoną ilością całostronicowych drzeworytów, zawierający opis obrzędów i uroczystości kościelnych czy papieskich, jak m.in. wybór i koronacja papieża, dworu papieskiego, muzeów watykańskich, biblioteki, i, przede wszystkim, zabytków Rzymu, arcydzieł sztuki, pałaców, pomników, a także malowniczych okolic Rzymu (Tivoli, Frascati i inne).
Mimo wieku (ponad 100 lat) książka ta stanowi przystępny przewodnik po Rzymie, prowadzi zwiedzającego przez kolejne opisywane miejsca, nie szczędząc opisów wrażeń i zachwytu, jakie wywierają oglądane miejsca. Mnie w zachwyt dodatkowo wprawia cudowna polszczyzna!!!
Uwielbiam stare książki, a ta jest wyjątkowa, bo przy okazji spaceru po Watykanie, czytam o Papieżu Leonie XIII, któremu zawdzięczamy słowa specjalnej modlitwy do św. Michała Archanioła pod wpływem przerażającego widzenia demonów, które gromadziły się nad Wiecznym Miastem, aby je osaczyć. Papież napisał tę modlitwę i 29 lipca 1886 r., polecił Sekretarzowi Kongregacji Obrzędów rozesłać ją do wszystkich Ordynariuszy świata, aby kapłani odmawiali ją wraz z wiernymi, klęcząc, po każdej tzw. Mszy Św. W języku polskim modlitwa ta funkcjonuje jako wierne tłumaczenie z języka łacińskiego, oraz jako mniej wierny tekst, ale o tym więcej tutaj.
W księdze „Rzym Papieży” znalazłam również opis tworzenia potężnego księgozbioru watykańskiego. Nie ukrywam, że to jedno z najbardziej intrygujących mnie miejsc w Watykanie. Biblioteka, zwana w języku polskim również książnicą, była przedmiotem szczególnych starań Stolicy Apostolskiej. Jej początek sięga IV wieku po Chrystusie, kiedy Papież Damazy, przy pomocy Św. Hieronima (patrona tłumaczy- więcej o Św. Hieronimie - TU) zebrał rozproszone podczas prześladowań papiery i dokumenty, odpisy Ewangelii, akty męczenników i przy bazylice Św. Wawrzyńca wybudował gmach biblioteki.
W skutek nieustannych zamieszek i przeprowadzania się Papieży do Awinionu pierwotny księgozbiór bardzo ucierpiał i zostały z niego zaledwie szczątki.
Mikołaj V, wielki humanista, w roku 1448 "wskrzesił" księgozbiór, wydając na kupno nowych książek 40.000 talarów, dzięki jego staraniom powstała w Watykanie pierwsza publiczna biblioteka, która składała się z 90.000 pozycji. Jego dzieło prowadził dalej Sykstus IV. Oddał on na pomieszczenie zbiorów bibliotecznych komnaty pod Kaplicą Sykstyńską i mianował bibliotekarzem Platinę. Biblioteka ciągle rosła i w końcu komnaty stały się dla niej za ciasne. Sykstus V zlecił zatem budowę obszernego skrzydła, oddzielającego dziedziniec Belwederu od Giardino della Pigna. Dwupiętrowy gmach powstał w niecały rok!!! Koszty budowy wynosiły 250 000 talarów.
Skarby książnicy watykańskiej pomnażały się przez nowe dary i zakupy. Papieże nie szczędzili pieniędzy, by stworzyć wyjątkowe miejsce skupiające księgozbiory z całego świata.
W roku 1623, elektor bawarski Maksymilian, podarował Stolicy Apostolskiej bogatą bibliotekę Palatyńską, zabraną z Heidelberga. W roku 1657 dołączono do zbiorów watykańskich bibliotekę Urbińską, w roku 1690 Aleksander III kupił księgozbiór po królowej szwedzkiej Krystynie, potem dołączono bibliotekę Ottoboniada, kupioną przez Benedykta XIV. W ten sposób każdy Papież dorzucał swoją cegiełkę do tego nieoszacowanego zbioru, który stał się jednym z najbogatszych i najważniejszych w Europie, zwłaszcza pod względem starożytnych rękopisów.
Leon XIII pragnął, by uczeni z całego świata mogli pracować w bibliotece swobodnie i by mogli czerpać z tego źródła możliwie najwięcej. W tym celu kazał urządzić odpowiednio parter gmachu i przenieść do ośmiu sal, ozdobionych na wzór pompejańskich komnat, wszystkie książki drukowane, których liczba wynosiła 250 000. Powstała tak zwana Biblioteka Leonina, która łączyła się z archiwum, które mieściło się w 25 pokojach i posiadała widne i obszerne sale, żeby uczeni z całego świata mogli prowadzić w nich swoje badania.
Wyjątkową salą biblioteczną było pomieszczenie zajmujące niemal całe piętro gmachu. Sala długa na 70 metrów, na 15 metrów szeroka, a na 7 metrów wysoka, wsparta na sześciu filarach, nie miała sobie równej w świecie. Od góry do dołu jaśniały freski, przedstawiające sobory i najważniejsze wydarzenia z dziejów Papiestwa. Na filarach widoczne były podobizny wynalazców alfabetu: Thota i Kadmusa; na sklepieniu wśród bogactwa arabesków i stiuków widać było medaliony i obrazy. Marmurową posadzkę zakupił Pius IX. W tej sali bibliotecznej nie widać ani jednej książki - wszystkie pochowane są w czterdziestu sześciu złoconych i cudnie malowanych szafach. W szafach mieściło się 24 000 manuskryptów łacińskich, greckich, arabskich, syryjskich, koptyjskich, tureckich i etiopskich. Między nimi były białe kruki: rękopisy Terencjusza, Codex Vaticanus, korespondencja Henryka VIII, Boska Komedia, Komentarze Świętego Hieronima, etc.
Wiele z tych prastarych manuskryptów musi być dziś poddawanych pracom konserwacyjnym, które możecie podejrzeć na poniższym filmiku i przy okazji zwiedzić Bibliotekę Watykańską.
Dzisiaj Biblioteka Watykańska przechowuje 75 000 manuskryptów i ponad 1,1 miliona drukowanych książek, w tym 8500 inkunabułów (jest to umowne określenie pierwszych druków do roku 1500 włącznie, a także pierwocin innych technik graficznych, np. pierwociny grafiki i kartografii). Ponadto w Apostolskim Archiwum Watykańskim przechowywane jest 150 000 pozycji.
Biblioteka Watykańska jest biblioteką naukową w zakresie historii, prawa, filozofii, nauki i teologii, otwarta dla każdego kto potwierdzi swoje kwalifikacje i uzasadni cel ubiegania się o dostęp do zasobów biblioteki. Fotokopie stron książek z okresu 1801-1990 można zamówić osobiście lub poprzez pocztę elektroniczną.
Oficjalna strona Watykańskiej Biblioteki Apostolskiej: TU
